Gwintowanie to jeden z procesów technologicznych mający na celu wykonanie gwintu w częściach maszyn (lub podzespołach):
- na wałku (pręt, rura jako gwint zewnętrzny)
- w otworze (przelotowym/nieprzelotowym jako gwint wewnętrzny).
Wyróżniamy dwie metody przeprowadzenia procesu gwintowania:
I. METODA OBRÓBKI SKRAWANIEM
II. METODA PLASTYCZNA
Ad I. Metoda obróbki skrawaniem - poprzez nacinanie gwintu ręczne (prace ślusarskie) i mechaniczne (na obrabiarkach),
A. Gwintowanie ręczne wykonujemy za pomocą narzędzi przystosowanych do prac ślusarskich takich jak narzynki, gwintowniki ręczne (w kompletach 2 szt. lub 3 szt./ zdzierak, pośredni i wykańczak). Stosowane przy jednostkowej produkcji (w miejscach niedostępnych lub o ograniczonym dostępie, prześwicie czy nieregularnym kształcie części maszyn), pracach remontowo-instalacyjnych, pracach montażowych, jak również do kalibracji gwintów w konstrukcjach spawanych, ocynkowanych czy też po innej obróbce mogącej spowodować zniekształcenie zarysu i wymiaru gwintu.
B. Gwintowanie mechaniczne / maszynowe / wykonujemy za pomocą elektronarzędzi i maszyn z napędem elektro-mechanicznym, takich jak wiertarki, gwinciarki, tokarki, frezarki, czy też szlifierki. Gwintowniki maszynowe to najczęściej używane narzędzia w produkcji mało i wielkoseryjnej do wykonywania gwintów różnych typów, wielkości i w odpowiednich tolerancjach.
Typowe gwintowniki maszynowe to narzędzia trzpieniowe wykonane ze stali HSS, stali HSSE lub HSSE-PM, węglików spiekanych VHM, jak również narzędzia składane z wymienną częścią roboczą (VHM). Występują w wersji podstawowej materiałowej, oksydowane OX - pasywacja lub najczęściej z różnymi pokryciami/powłokami typu TiN, TiCN, TiALN.
Rodzaj gwintownika należy dobrać w oparciu o informacje techniczne o wykonywanym gwincie w otworze (przelotowym/ nieprzelotowym), właściwościach i twardości obrabianego materiału (stal /inox, aluminium, miedź, żeliwo itp.), wymiarze danego gwintu (typ, norma, tolerancja) oraz o posiadanej maszynie (obrabiarka, wiertarka, gwinciarka itp.).
Ad II. Metoda plastyczna - poprzez mechaniczne wygniatanie gwintu (na obrabiarkach i maszynach specjalistycznych).
Mechaniczne wygniatanie gwintu możemy wykonywać na specjalnych maszynach zwanych wygniatarkach (rolkowych, walcowych, szczękowych) jak również na standardowych obrabiarkach z użyciem wygniataków (zwanych gniotownikami czy też gwintownikami bezwiórowymi).
Najczęściej używane wygniataki to narzędzia monolityczne trzpieniowe ze stali HSSE i stali HSSE-PM z pokryciem TiN / TiCN. Wygniatanie gwintu w przemyśle stało się alternatywnym rozwiązaniem gwintowania tradycyjnego maszynowego ze względu na kilka ważnych zalet:
- formowanie gwintu na zimno,
- obróbka bezwiórowa,
- gładsza powierzchnia materiału,
- wyższa precyzja,
- wyższa powtarzalność procesu,
- wyższe prędkości w porównaniu do nacinania gwintu,
- nieprzerywana ciągłość włókien materiału,
- duża żywotność narzędzi.
I dość powszechnym procesem w branży lekkich konstrukcji stalowych (rury, profile zamknięte) jako wygniatanie gwintów w otworach wykonanych wiertłami termicznymi. Dając dużą wytrzymałość gwintu na niewielkim stosunkowo przekroju poprzecznym, gdyż włókna materiału rodzimego nie są przecinane w trakcie obróbki. Ułatwia to wykonanie całości konstrukcji, montaż elementów dodatkowych (wsporniki, króćce, manometry itp.) i ogranicza ilość elementów złącznych (nakrętek).
